Hormone nữ dạng bôi/thoa và Hướng dẫn cách đặt mua, Cách tự bôi/thoa tại nhà

Bài viết này Ngân sẽ nói về những nội dung xoay quanh Hormone điều trị liệu pháp thay thế hormone (HRT) nữ bằng đường bôi thoa qua da nhé. Lưu ý, bài này chỉ hướng dẫn cho Chuyển giới nữ – Trans Girl/ Trans Women. Đối với những chị em phụ nữ vui lòng không làm theo, phải có sự chỉ dẫn của bác sĩ cũng như điều trị theo đúng bệnh.

CHÚ Ý: MỘT LẦN NỮA NGÂN XIN NHẮC LẠI, BÀI VIẾT NÀY CHỈ DÀNH CHO CHUYỂN GIỚI NỮ ĐANG CẦN PHẢI ĐIỀU TRỊ HORMONE (HRT), VÌ VIỆT NAM CHƯA CHO PHÉP CHUYỂN GIỚI NỮ ĐIỀU TRỊ Y TẾ TẠI BỆNH VIỆN (HRT) NÊN BUỘC PHẢI CÓ BÀI VIẾT NÀY ĐỂ GIẢM THIỂU RỦI RO. ĐỐI VỚI PHỤ NỮ KHÁC VUI LÒNG ĐẾN BỆNH VIỆN NẾU CÓ NHU CẦU ĐIỀU TRỊ BỆNH THIẾU HỤT ESTROGEN Ở PHỤ NỮ (NGOÀI 30 TUỔI). NGÂN SẼ KHÔNG CHỊU MỌI TRÁCH NHIỆM VỀ PHÁP LUẬT CŨNG NHƯ VỀ SỰ SAI TRÁI HOẶC KHÔNG TUÂN THỦ THEO SỰ KHUYẾN CÁO CỦA BÀI VIẾT NÀY.

Nếu bạn đọc hết bài viết này, nghĩa là mặc định bạn đã đồng ý với quy định, điều khoản cũng như chấp nhận các rủi ro có thể xảy ra. Bài viết này khuyến cáo chỉ dành cho chuyên viên y tế cũng như những người chuyển giới nữ đã và đang sử dụng liệu pháp thay thế hormone nữ (HRT) bằng đường xuyên da (gel bôi qua da).

Hormone nữ dạng bôi

Hormone dạng bôi là một trong những loại thuốc điều trị về sự thiếu hụt hormone. Đối với điều trị HRT cho nữ chuyển giới, thuốc dưới dạng bôi thoa sẽ có thành phần chính là Estrogen (Oestrogen hay Oestradiol hay E2). Thuốc dùng qua đường bôi là một trong những đường an toàn nhất so với đường uống, đường tiêm.

• Oestrogel 17β Estradiol – 80g tube.
• Thành phần: 17 Beta Estradiol 0,06%.
• Nhà sản xuất: Besins Manufacturing Belgium.
• Quy cách đóng gói: Hộp 1 tube 80g và 1 thước đo liều.
• Dạng bào chế: Gel bôi ngoài da.
• Quy đổi: 1,25g gel tương đương với 0,75mg Estradiol mỗi ngày.
• Tá dược vừa đủ 80g.

Nguồn ảnh: menhealthpharmacy.com

Nguồn ảnh: centralpharmacy.vn

Nguồn ảnh: www.nhathuochongnhung.vn

Tương tự với dạng tiêm (ống trắng, ống nâu), nếu bạn là những người đã điều trị bằng hormone dạng tiêm và có sử dụng kết hợp ống trắng (Estrogen) và ống nâu (Progesterone) thì với dạng bôi thoa cũng có thể kết hợp nếu bạn muốn (Vì hormone dạng Progesterone chỉ có tác dụng với nữ).

• Progestogel 1% – 80g tube.
• Thành phần: Progesteron 0.8g
• Tá dược: Octyldodecanol, carbomer 980, dầu thầu dầu polyoxyethylene hydro hóa, trolamine, cồn, nước tinh khiết vừa đủ 80g.
• Nhà sản xuất: Besins Manufacturing Belgium.
• Quy cách đóng gói: Hộp 1 tube 80g và 1 thước đo liều.
• Dạng bào chế: Gel bôi ngoài da.
• Quy đổi: 1,25g gel tương đương với 12,5mg Progesterone mỗi ngày (Mỗi 100g gel chứa 1g Progesterone).

Nguồn ảnh: Google images

Nguồn ảnh: Google images

 

Hướng dẫn cách đặt mua

• Phân loại: Thuốc kê đơn.

Do thuộc nhóm thuốc kê theo đơn, vì vậy tại các bệnh viện cũng như các nhà thuốc sẽ không bán cho chúng ta nếu không có đơn của bác sĩ, đối với thuốc hormone cũng tương đối khó kiếm hơn, có thể bạn sẽ gặp phải thuốc giả, thuốc nhái, bùng tiền thuốc,…

Riêng thuốc dạng bôi này, theo Ngân đánh giá thì cũng dễ tìm mua hơn, và cũng dễ dàng hỏi mua tại các nhà thuốc lớn mà không cần phải có điều kiện khắt khe.

Ở đây, Ngân sẽ không chỉ ra người bán thuốc được vì lý do riêng, nhưng sẽ gợi ý các bạn cách tìm mua thuốc dạng bôi như sau:

• Tham gia các hội chuyển giới nữ trên Facebook và hỏi thăm người bán có uy tín.
• Hỏi trực tiếp các bạn chuyển giới nữ đang điều trị hormone dạng bôi/ thoa.
• Nhờ nhà thuốc đặt hộ, hoặc tìm mua tại các nhà thuốc lớn trên toàn quốc (Nếu được hỏi lý do, trả lời: Em là chuyển giới nữ và đang dùng loại này để điều trị hormone).
• Có thể lên Shopee tìm với từ khóa: oestrogel, progestogel.
• Vào các chợ thuốc lớn tìm mua.
• Hoặc vào các trang thương mại điện tử bán thuốc uy tín.

Đối với dạng bôi, giá sẽ giao động từ 230k đến 300k với Oestrogel và 200k đến 250k với Progestogel tùy khu vực, nơi bán, mức độ cháy hàng. Để tránh bị gián đoạn khi sử dụng hormone dạng bôi, bạn nên đặt mua với số lượng nhiều, đặc biệt là mùa dịch bệnh Covid hay dịp lễ Tết sẽ rất khó tìm mua. Tránh bị hết thuốc giữa chừng và phải chờ đợi sẽ ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Trung bình 1 người điều trị bình thường sẽ cần khoảng 1 tuýp đến 2 tuýp mỗi tháng (Tùy vào lưu lượng cũng như số liều điều trị).

Cách dùng và Liều lượng

Cách dùng

• Thuốc bôi ngoài da, liều lượng tùy thuộc vào đáp ứng của từng người.
• Bôi thuốc vào buổi sáng hoặc tối, trên da sạch, tốt nhất là sau khi tắm.
• Nên dùng vào thời điểm cố định mỗi ngày.
• Nếu tình trạng bết dính kéo dài hơn 3 phút sau khi thoa thuốc, nên thoa lên vùng da rộng hơn vào lần tiếp theo.
• Không được tự ý bôi sai liều lượng được chỉ định.

+ Đối với oestrogel:

• Bôi thuốc trên vùng da càng rộng càng tốt như cánh tay, cẳng tay, vai, tránh bôi trực tiếp trên vú, âm hộ, niêm mạc âm đạo.

+ Đối với progestogel: 

• Bôi thuốc trên vùng vú đã được rửa sạch trước đó. Xoa nhẹ cho đến khi thuốc thấm hết qua da.

Liều dùng

• Liều lượng cần sử dụng và điều chỉnh theo chỉ định của bác sĩ
• Việc dùng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ và được thực hiện bởi người có năng lực chuyên môn.
• Không tự ý sử dụng thuốc.
• Liều lượng bôi thoa hormone sẽ thay đổi sau 2, 3 tháng. Việc tự bôi thoa hormone mà không chú ý liều lượng có thể dễ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng.
• Liều tối thiểu có hiệu quả mỗi ngày là 1.25g gel (Cho cả Oestrogel và Progestogel).
• Liều trung bình mỗi ngày là 2.5g gel (Cho cả Oestrogel và Progestogel).
• Liều tối đa mỗi ngày đối với Oestrogel là 3.75g gel và Progestogel là 5g gel.

Lưu ý: Đối với Oestrogel 80g, không nên dồn thuốc bôi 1 lần trong 1 ngày, mà phải chia nhỏ liều thuốc đều ra 1 ngày. VD: Liều trung bình mỗi ngày là 2.5g, ta có thể chia làm 2 lần, mỗi lần 1.25g. Còn Progestogel thì 1 lần 1 ngày là đủ.

Đối với Phụ nữ chuyển giới tự điều trị, cần làm các điều sau

• Xét nghiệm sinh hóa Gan. Cách xét nghiệm: Lấy mẫu máu. Kiểm tra thường xuyên các tiềm ẩn về gan (nếu có).
• Xét nghiệm nội tiết Hormone (Estradiol – E2* và Testosterone). Cách xét nghiệm: Lấy mẫu máu. Thang đo tham chiếu: Nữ, Giai đoạn Hoàng thể hoặc Đỉnh rụng trứng. Thời điểm xét nghiệm: Buổi sáng.
• Xét nghiệm nồng độ Prolactin (PRL). Cách xét nghiệm: Lấy mẫu máu. Kiểm tra thường xuyên các tiềm ẩn về tuyến vú (Nếu có) trong thời gian dùng E2.

*Ghi chú:
E1 là nội tiết tố nữ chính được tạo ra bởi phụ nữ sau khi mãn kinh.
E2 là nội tiết tố nữ chính được tạo ra bởi những phụ nữ không mang thai.
E3 là một loại hormone tăng lên trong thai kỳ.
Testosterone là nội tiết tố quan trọng đối với nam giới.
PRL vai trò chính là thúc đẩy sự phát triển của tuyến vú, đồng thời kích thích quá trình tạo sữa ở phụ nữ mang thai.

Sau khi đã xét nghiệm, bạn có thể căn cứ theo giá trị xét nghiệm để điều chỉnh thời gian tiêm thuốc hợp lý để tránh tình trạng E2 và Test chênh lệch ngoài ngưỡng cho phép, khi đó sẽ xảy ra hiện tượng chuyển hóa ngược, rất có hại. Đặc biệt là PRL để tránh các bệnh về tuyến vú.

Cách xem thang đo Estradiol – E2 và Test

Đối với Estradiol – E2: So sánh khung tham chiếu NỮ, ở giai đoạn Hoàng thể (22.3 – 340.3 pg/mL) hoặc Đỉnh rụng trứng (41.1 – 397.4 pg/mL). VD: Nếu kết quả E2 là 238.7, đối với GĐ Hoàng thể là bình thường và hơi thấp với GĐ Đỉnh rụng trứng.

Đối với Testosterone: So sánh khung tham chiếu NỮ lúc bình thường là 0.290 – 1.670 nmol/L. VD: Nếu kết quả Test là 2.66, thì bị vượt ngưỡng 1.670 => TĂNG. Đối với Test, càng thấp càng tốt, nhưng đừng nhỏ hơn 0.290 nhé.

Đối với PRL:

• Chỉ số prolactin ở nữ giới: Ở người khỏe mạnh, không mang thai prolactin máu là 2 – 29ng/ml, ở phụ nữ có thai và cho con bú là 10 – 209 ng/ml.
• Nam giới: 2 – 18 ng/ml.

Nồng độ prolactin trong cơ thể thay đổi khác nhau ở các thời điểm của từng giai đoạn khác nhau. Thường thì lượng prolactin máu sẽ tăng dần khi ngủ và đạt cao nhất ở buổi sáng với thời gian bán hủy sinh học từ 20 – 30 phút. Do đó, thời điểm tốt nhất để lấy máu làm xét nghiệm định lượng prolactin là vào buổi sáng tầm 3 – 4 giờ sau khi thức dậy.

Nồng độ prolactin trong máu tỷ lệ nghịch với nồng độ estrogen (nội tiết tố nữ). Ở phụ nữ sau khi sinh, sẽ có sự sụt giảm đột ngột của estrogen khiến cho nồng độ prolactin tăng lên, kích hoạt cơ thể tạo sữa cho con bú.

Cách điều chỉnh thời gian bôi thoa sau khi có kết quả thang đo xét nghiệm

Về thời gian/ giờ bôi: Thông thường, thời gian lý tưởng để bôi là Buổi sáng và Buổi tối. Đây là thời điểm hợp lý để thuốc làm việc, đối với buổi sáng sẽ ức chế được lượng Testosterone, buổi tối sẽ hoạt động quá trình thay đổi. Lưu ý nhớ bôi đúng giờ vào khung giờ cố định.

Về số lần bôi: Đối với thuốc dạng bôi, bạn nên chia nhỏ liều ra nhiều lần trong ngày thay vì chỉ bôi 1 lần duy nhất để thuốc hoạt động đều cả ngày. Lý do: Theo thời gian, thuốc sẽ bị đào thải đi, giải pháp chia nhỏ liều trong ngày nhằm chặn sự đào thải của thuốc. Theo nghiên cứu chung, mỗi ngày bôi cố định 2 hoặc 3 lần là thời gian lý tưởng nhất. Tùy vào nồng độ hormone, có thể điều chỉnh số liều cho phù hợp (tổng g gel trong ngày) nhưng vẫn đảm bảo thời gian bôi cố định (số lần bôi trong ngày).

VD: Nếu so sánh VD ở trên, Test đang cao, giả dụ hiện đang bôi 1 ngày 2.5g gel Oestrogel, ta có thể tăng liều lên 3.75g gel 1 ngày, sau 1 tháng xét nghiệm lại để xem kết quả điều chỉnh. Gợi ý các cột mốc đề xuất đã được nghiên cứu: (Oestrogel)

• Cột 2A: 2 lần mỗi ngày – Mỗi lần kẻ 0.625g (1/2 của vạch 1.25g) – Tổng ngày 1.25g
  ⇒ VD: 8h sáng, 8h tối hàng ngày.
• Cột 2B: 2 lần mỗi ngày – Mỗi lần kẻ 1.25g – Tổng ngày 2.5g
  ⇒ VD: 10h sáng, 10h tối hàng ngày.

---

• Cột 3B: 3 lần mỗi ngày – Mỗi lần kẻ 0.8g (khoảng 2/3 của vạch 1.25g) – Tổng ngày 2.5g
  ⇒ VD: 7h sáng, 15h chiều, 23h đêm hàng ngày.
• Cột 3C: 3 lần mỗi ngày – Mỗi lần kẻ 1.25g – Tổng ngày 3.75g
  ⇒ VD: 6h sáng, 14h chiều, 22h tối hàng ngày.

*Ghi chú: Nếu bạn đang điều trị liều Oestrogel trung bình, nên chọn Cột 2B. Nếu bạn đang điều trị liều Oestrogel cao, nên chọn Cột 3C. Đối với Progestogel (Nếu có dùng kèm), có thể dùng liều lượng tương đương với liều lượng của Oestrogel hoặc cao hơn đều được.

Tuy nhiên, liều lượng bôi hormone sẽ thay đổi sau 2, 3 tháng. Việc tự bôi hormone cần chú ý đến xét nghiệm thường xuyên mỗi vài tháng 1 lần để điều chỉnh liều bôi g gel phù hợp. Nếu không sẽ dễ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Đối với PRL, nếu kết quả nồng độ dưới 20ng/mL là bình thường => Tốt. Nếu từ 20ng/mL đến 100ng/mL cần can thiệp ngay, cụ thể:

• Từ 20ng/mL đến 40ng/ML: Cần theo dõi và kiểm tra các biểu hiện khiến bạn khó chịu và làm theo tư vấn bác sĩ sau khi xét nghiệm.
• Từ 40ng/mL đến 100ng/ML: Giảm liều lượng tiêm thuốc lại và theo dõi kết quả sau 6-8 tuần. Nghĩa là giảm lượng thuốc trong ống khi tiêm. Nếu bạn đang tiêm mỗi 7 ngày thì tăng lên mỗi 10 ngày hoặc mỗi 14, mỗi 15 ngày 1 lần.
• Trên 100ng/ML: Ngưng tiêm thuốc ngay lập tức, chờ 6-8 tuần kiểm tra lại lượng PRL. Nếu vẫn ở mức cao, cần gặp BS và điều trị ngay. Nếu có sự giảm, sử dụng lại thuốc và giảm liều lượng tiêm thuốc như hướng dẫn ở trên.

Ngoài việc tuân thủ theo điều trị của bác sĩ, bệnh nhân có thể thực hiện một số biện pháp sau đây để hỗ trợ giảm mức prolactin:

• Thay đổi chế độ ăn uống (chế độ ăn ít thịt)
• Kiểm soát sự căng thẳng của cơ thể
• Không luyện tập thể dục thể thao ở cường độ cao
• Hạn chế mặc các loại quần áo gây khó chịu cho ngực
• Tránh các hoạt động làm kích thích ngực
• Bổ sung vitamin B6 để tăng cường quá trình sản xuất dopamine và vitamin E để ngăn chặn sự gia tăng prolactin

Cách tự bôi tại nhà

Chuẩn bị

• Gel bôi Oestrogel 80g.
• Gel bôi Progestogel 80g (Nếu dùng, chỉ bôi 1 lần 1 ngày).
• Rửa sạch vị trí cần bôi: Oestrogel 80g nên chọn vùng da bìu dái, Progestogel 80g chỉ bôi quanh vùng vú.
• Rửa sạch tay bằng xà phòng sát khuẩn.

Kỹ thuật bôi

Vị trí bôi

+ Đối với Oestrogel 80g:

• Vùng da bìu dái

Theo nghiên cứu những người chuyển giới nữ điều trị Hormone, các miếng dán hoặc gel thẩm thấu qua da được sử dụng trên vùng da bìu dái hoặc vùng da mép âm đạo được hấp thụ tốt hơn rất nhiều so với các vùng da thông thường, cho kết quả là nồng độ Estradiol cao hơn khoảng 5 lần. Tức là hiệu quả tương đương với thuốc dạng tiêm hoặc hơn.

Hình minh họa kết quả nghiên cứu nồng độ Estradiol ở các vị trí bằng miếng dán xuyên da

Ngoài ra, nếu bạn buộc không thể bôi vùng da bìu dái, có thể chọn các vùng da khác như: Vùng nách, vùng bẹn háng, cánh tay, cẳng tay, vai.

+ Đối với Progestogel 80g:

• Vùng quanh vú

Các bước thực hiện

+ Bôi Oestrogel 80g:

• Vệ sinh vùng da cần bôi.
• Vệ sinh bàn tay bằng xà phòng diệt khuẩn.
• Làm khô vùng da cần bôi bằng máy quạt.
• Kẻ thuốc vào thanh đo với liều lượng thích hợp như đã hướng dẫn ở trên.
• Bộc lộ vùng da cần bôi (Da bìu dái).
• Lần lượt bôi từng đoạn gel vào vùng da cho đến khi hết gel trên thanh.
• Vừa xoa vừa mở quạt cho gel nhanh khô.
• Đến khi gel khô, hoàn tất (Chờ gel khô hẳn, tránh bị dính vào quần áo).
• Dọn dẹp.

+ Bôi Progestogel 80g (Nếu có sử dụng):

• Vệ sinh vùng da cần bôi.
• Vệ sinh bàn tay bằng xà phòng diệt khuẩn.
• Làm khô vùng da cần bôi bằng máy quạt.
• Kẻ thuốc vào thanh đo với liều lượng thích hợp như đã hướng dẫn ở trên.
• Bộc lộ vùng da cần bôi (vùng vú).
• Lần lượt bôi từng đoạn gel vào vùng da cho đến khi hết gel trên thanh.
• Vừa xoa vừa mở quạt cho gel nhanh khô.
• Đến khi gel khô, hoàn tất (Chờ gel khô hẳn, tránh bị dính vào quần áo).
• Dọn dẹp.

Hướng dẫn cách kẻ gel bằng thước đo

Mỗi một tuýp gel đều đi kèm 1 thước kẻ gel/ thước đo gel/ thanh đo gel. Trên thanh có các vạch và các chỉ số: 2,5 ⇔ 1,25 ≈ 1,25 như hình:

Ví dụ minh họa cách kẻ thuốc với liều 2,5g (Full thước là 2,5g gel):

Xử lý sau bôi

• Quên liều: Bổ sung ngay khi nhớ ra càng sớm càng tốt. Nếu gần đến giờ dùng liều tiếp theo, bỏ qua liều đã quên, dùng liều tiếp theo như bình thường. Không dùng gấp đôi liều chỉ định để bù.
• Quá liều: Với dạng bôi ngoài da, lượng thuốc hấp thu vào hệ tuần hoàn rất thấp nên chưa ghi nhận trường hợp nào bị quá liều.
• Tránh tiếp xúc với nước vào vùng da sau khi bôi: Ít nhất 2 giờ đồng hồ, bạn không được dùng nước rửa vào vùng da đã bôi thuốc.

Chống chỉ định và Tác dụng phụ

Chống chỉ định

• Ung thư vú hoặc có tiền sử ung thư vú.
• Người có tiền sử hoặc đang mắc các bệnh tai biến huyết khối tắc mạch vô căn.
• Có khối u ác tính hoặc nghi ngờ có khối u ác tính phụ thuộc Estrogen (ung thư nội mạc tử cung).
• Tai biến thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch.
• Rối loạn chuyển hóa porphyrin.
• Người mắc bệnh gan nặng hoặc tổn thương gan.
• Quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Đối với Progestogel: Không dùng cho Trẻ em dưới 18 tuổi.

Tác dụng phụ

Các tác dụng phụ đã được báo cáo khi dùng thuốc với các tần suất tương ứng như sau:

Thường gặp:

• Co thắt ở bụng, đau/sưng bụng, buồn nôn, nôn.
• Đau đầu, đau các chi, chuột rút.
• Căng thẳng, trầm cảm.

Ít gặp:

• U vú lành tính, tăng thể tích các khối u cơ trơn trong tử cung, lạc nội mạc tử cung, Polyp tử cung, đau vú, làm nặng thêm các khối u phụ thuộc Estrogen.
• Chóng mặt, buồn ngủ, đau nửa đầu, đau khớp.
• Huyết khối tĩnh mạch nông/sâu, viêm tắc tĩnh mạch.
• Phù ngoại biên, ứ Natri, thay đổi trọng lượng.
• Ngứa, phát ban da, rám da.
• U tuyến gan, sỏi mật, các chỉ số men gan thay đổi.

Ngoài da có thể gặp các phản ứng phụ khác như nhiễm trùng đường mật, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, mất trí nhớ.

Nếu có bất thường xảy ra, cần liên hệ ngay với bác sĩ, dược sĩ hoặc đến các trung tâm y tế gần nhất để được tư vấn và giúp đỡ.

Cần nghỉ ngơi, tránh làm việc mạnh và ăn uống đầy đủ, không được ăn kiên hoặc ăn chay trường.

Các lưu ý

• Nên vệ sinh sạch sẽ vùng da cần bôi và tay khi bôi thuốc.
• Chỉ bôi ngoài da, không được uống.
• Điều trị này không phải là một thuốc ngừa thai.
• Không loại trừ nguy cơ bị phản ứng phụ không mong muốn khi bôi trên da mặc dù chưa có nghiên cứu hoặc quan sát thấy rõ ràng.

Bảo quản thuốc

• Không sử dụng thuốc quá hạn dùng ghi trên bao bì.
• Để xa tầm tay trẻ em.
• Bảo quản ở nhiệt độ dưới 25°C.
• Bảo quản nơi khô ráo thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp.
• Không để thuốc vào tủ lạnh.

Hướng dẫn riêng Đối với phụ nữ chuyển giới đã phẩu thuật/ cắt bỏ tinh hoàn

Do đã phẩu thuật, nên không còn tinh hoàn để sản xuất ra Testosterone nữa, quá trình nữ tính hóa cũng bắt đầu (có thể ít). Cơ chế khi Testosterone trong cơ thể thấp thì lượng Estrogen sẽ được sản sinh (Không nhiều, do không có buồng trứng).

Vì vậy, có thể dùng thêm một số thuốc thuộc nhóm thực phẩm chức năng để bổ sung Estrogen (một số loại thuốc dùng cho phụ nữ mãn kinh), VD: Lamoon Female Hormone Enhancer, SLady, Vitraplus Meno Balance, Tố Nữ Khang, Bảo Xuân Gold, Sắc Ngọc Khang,…

Hoặc có thể dùng trực tiếp thuốc hormone Estrogen hay Estradiol dạng uống với hàm lượng thấp (Thấp hơn hàm lượng được quy định cho chuyển giới nữ chưa phẩu thuật), VD: Cyclo Progynova, Estrofem 1mg or 2mg,…

Lưu ý: Chỉ dùng 1 trong 2 loại thuốc trên, 1 là thực phẩm chức năng bổ sung Estrogen, 2 là thuốc hormone Estrogen hay Estradiol liều thấp.

Ngoài ra, bạn có thể dùng kết hợp thêm thuốc bổ sung Progesterone như: Utrogestan 100mg, Progendo 100mg,… (Lưu ý dùng liều thấp, một tháng 10 – 14 ngày), hoặc có thể không dùng.

Progesterone là hormone sinh dục nữ, được sản xuất chủ yếu ở buồng trứng sau khi rụng trứng xảy ra. Đây là hormone quan trọng trong việc duy trì chu kỳ kinh nguyệt và đặc biệt là chuẩn bị cho quá trình mang thai ở người phụ nữ. Kể từ khi bắt đầu dậy thì, mỗi tháng buồng trứng sẽ giải phóng một quả trứng. Nếu thụ tinh không xảy ra, hoàng thể – một tuyến nội tiết có nhiệm vụ sản xuất hormone, trong đó có progesterone – bị phá vỡ, dẫn tới nồng độ progesterone giảm đi, đến một mức độ nào đó sẽ không còn đủ để duy trì lớp niêm mạc tử cung khiến chúng vỡ ra và tạo thành kinh nguyệt. Nếu thụ tinh xảy ra, progesterone sẽ tiếp tục làm dày thêm lớp niêm mạc tử cung, kích thích các tuyến tiết ra chất dinh dưỡng để nuôi trứng, duy trì thai kỳ. Nồng độ progesterone tương đối thấp trước khi rụng trứng và thường tăng lên sau quá trình này. Progesterone sẽ tiếp tục tăng lên nếu xảy ra hiện tượng thụ tinh hoặc giảm đi nếu xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt.

Tương tự như những người khác, bạn cũng nên thường xuyên làm các xét nghiệm để kiểm tra nồng độ hormone hiện tại của mình nhé:

• Xét nghiệm nồng độ Estrogen – E2
• Xét nghiệm nồng độ Testosterone

Từ đó điều chỉnh thuốc phù hợp. Lưu ý điều chỉnh với lượng nhỏ, hàm lượng liều lượng thấp. Tránh bổ sung Estrogen/ Estradiol, Progesterone liều cao, vì sự bổ sung này chỉ là bước đệm thay thế buồng trứng làm nhiệm vụ.

Tiến trình, quá trình thay đổi Nữ tính hóa theo thời gian điều trị HRT

Liệu pháp Hormone hay còn được gọi là liệu pháp Hormone nữ hóa (FHT-feminizing hormone therapy) hay liệu pháp thay thế Hormone từ nam sang nữ (MTF) được tạo ra với mục đích làm trung gian, giúp họ có được sự nữ tính như mong muốn ở cả bên ngoài cơ thể và bên trong tâm hồn.

Có ba loại Hormone sinh dục là: Androgens, Estrogens và Progestogens. Cơ thể của nam giới có nồng độ Androgen cao và lượng Estrogens rất thấp do tinh hoàn sản sinh còn NỮ GIỚI lại thiếu Androgen và dồi dào Estrogens, Progestogens. Vì vậy, muốn cơ thể được nữ tính và mềm mại hơn cần sử dụng Estrogens, Progestogens và Anti-Androgens (Thuốc kháng Hormone Nam) để điều chỉnh nồng độ Hormone trong mình.

Estrogens (E)

Tác dụng chính của Estrogens là gây ra sự nữ hóa cho Trans Girl, trong đó có làm mềm mại làn da, vòng ngực phát triển, phân bổ lại lượng mỡ (lượng mỡ chủ yếu chuyển vào vùng ngực, mông, hông, đùi), làm cong và mở rộng xương chậu và các thay đổi khác (bao gồm cả ham muốn tình dục)…

Progestogens (P)

Về cơ bản, Progestogens không có vai trò quan trọng nào trong việc hỗ trợ Trans Girl phát triển được các đặc điểm nữ hóa cơ thể mà thay vào đó là tác động vào hệ thống sinh sản.

Anti-Androgens (AAs)

Androgens là loại hormone gây ra sự nam hóa của cơ thể bao gồm thúc đẩy tăng trưởng cơ bắp, xương sườn nở rộng, vai và ngực nở rộng,… Vì vậy, để ức chế lại quá trình này, họ buộc phải sử dụng kèm Anti-Androgens trong liệu trình Hormone của mình

Thời gian tác động

TÁC ĐỘNG	KHỞI PHÁ	HOÀN THÀNH	TÍNH BỀN VỮNG
Ngực phát triển	2 – 6 tháng	1 – 3 năm	Vĩnh viễn
Lượng lông giảm	3 – 12 tháng	> 3 năm	Có thể đảo ngược
Giảm rụng tóc	1 – 3 tháng	1 – 2 năm	Có thể đảo ngược
Làm mềm da	3 – 6 tháng	Không xác định	Có thể đảo ngược
Giảm nhờn, mụn	3 – 6 tháng	Không xác định	Có thể đảo ngược
Phân bổ lại mỡ	3 – 6 tháng	2 – 5 năm	Có thể đảo ngược
Giảm cơ bắp	3 – 6 tháng	1 – 2 năm (2)	Có thể đảo ngược
Khung xương chậu (3)	Không xác định	Không xác định	Vĩnh viễn
Tâm trạng, cảm xúc	Ngay tức khắc	Không xác định	Có thể đảo ngược
Ham muốn giảm	1 – 3 tháng	3 – 6 tháng	Có thể đảo ngược
Giảm xuất tinh	1 – 3 tháng	Không xác định	Có thể đảo ngược
Giảm tinh trùng	Không xác định	> 3 năm	Tùy cơ địa (4)
Giảm tinh hoàn	3 – 6 tháng	2 – 3 năm	Không xác định
Giọng thay đổi	Không (5)	Không	Không

*Chú thích:

(1): Có thể có sự thay đổi đáng kể tùy yếu tố tác động như di truyền, chế độ dinh dưỡng, mức độ Hormone,…

(2): Có thể có sự thay đổi đáng kể tùy yếu tố tác động như chế độ sinh hoạt, luyện tập thể dục, vận động.

(3): Chỉ có thể xảy ra ở những người còn trẻ tuổi, quá trình đóng đầu xương chưa được hoàn thành (với những đối tượng đã qua tuổi dậy thì có thể sẽ không xảy ra được).

(4): Có thể hồi phục khi ngừng thuốc; Ảnh hưởng tùy thuộc vào cơ địa, sức khỏe và liều lượng sử dụng Hormone.

(5): Cần qua luyện tập.

Sự phân bố mỡ

Giai đoạn ngực phát triển

Ghi chú: Đây là sơ đồ minh họa giai đoạn ngực phát triển của nữ giới. Dùng để tham khảo quá trình hình thành ngực khi điều trị hormone nữ.

Những điều MTF cần biết về liệu pháp Nội tiết tố nữ – Men’s Health

Theo Trung tâm sức khỏe Nam giới Men’s Health

Tác giả: Phan Kim Ngân – Bài viết được viết theo quan điểm cá nhân người chuyển giới.