[Tâm lý] Bức Bối Giới Là Gì? – Nghiên cứu chuyên sâu

Bức bối giới ám chỉ cảm giác bức bối và khó chịu mà một người phải trải qua khi giới tính sinh học hay những đặc điểm thể chất không giống với bản dạng giới của họ. Những người trải qua chứng bức bối giới có thể cảm thấy không thoải mái với giới tính của họ và cảm thấy đau khổ về sự bất đồng giữa cơ thể với cách họ cảm nhận và suy nghĩ về bản thân. Họ cũng có thể phải trải qua cảm giác đau khổ và khó chịu vì vai trò giới tính truyền thống mà xã hội mong đợi ở giới tính sinh học của họ.

Ảnh hưởng của chứng bức bối giới có sự khác biệt giữa các cá nhân. Với một số người, sự xung đột về cảm xúc có thể ảnh hưởng tới hình ảnh cá nhân và hành vi cư xử. Người trải qua bức bối giới có thể đối phó với cảm giác khó chịu bằng cách phải thay đổi cách thể hiện giới, đại diện giới tính hoặc giới tính được chỉ định từ giới tính sinh học cũng như những thay đổi về ngoại hình.

Trẻ em gặp phải chứng bức bối giới có thể bày tỏ mong muốn có giới tính ngược lại với giới tính sinh học và đòi đồ chơi, kiểu tóc và quần áo thường được gắn với giới tính còn lại.

Không phải tất cả những người gặp phải bức bối giới đều là người chuyển giới nhưng rất nhiều người được chẩn đoán với chứng bệnh này tự nhận dạng mình như là người chuyển giới, người linh hoạt giới hoặc người xuyên giới.

Triệu chứng

Những triệu chứng của bức bối giới có thể bao gồm cảm giác khó chịu hoặc không thoải mái cực độ với giới tính sinh học của mình. Một vài dấu hiệu cho thấy ai đó đang trải qua chứng bệnh này bao gồm:

• Mong muốn không còn những đặc điểm giới tính chính của giới tính sinh học
• Mong muốn được đối xử như giới ngược lại
• Mong muốn có những đặc điểm giới tính chính và phụ đúng với bản dạng giới của họ
• Khẳng định giới tính của họ khác với giới tính sinh học
• Ưa thích đổi vai trò giới tính cho nhau
• Hắt hủi những đồ chơi, trò chơi hay những thứ thường được gắn với giới tính sinh học của họ
• Diện trang phục thường được gắn với giới tính ngược lại

Những người trải qua bức bối giới có thể thường xuyên bày tỏ rằng họ mong muốn có giới tính ngược lại. Họ hay cảm thấy không thoải mái về vai trò giới và cách thể hiện giới của giới tính sinh học, điều này có thể thấy rõ qua hành vi như ăn mặc giống giới tính mình mong muốn, chơi với những vật thường được gắn với giới tính đó và từ chối những hành vi được mặc định với giới tính cụ thể.

Bức bối giới không liên quan đến xu hướng tính dục. Người chịu bức bối giới có thể thẳng, đồng tính nam – nữ hoặc song tính; họ cũng có thể là người xuyên giới hoặc người chuyển giới. Thế nhưng, không phải ai là người chuyển giới hoặc xuyên giới đều trải qua bức bối giới.

Bản dạng giới (Gender identity) với Xu hướng tính dục (Gender orientation)

Chúng ta cần phân biệt rõ bản dạng giới và xu hướng tính dục. Bản dạng giới là cách một người suy nghĩ về giới tính của mình, có thể là nam, nữ hoặc ngoài hệ nhị nguyên giới (nam – nữ) còn xu hướng tính dục thể hiện sự hấp dẫn về tình cảm hoặc tình dục của người đó với người khác.

Trong khi giới tính đề cập tới việc bạn là ai thì tính dục cho biết bạn bị hấp dẫn bởi người như thế nào. Một số người gặp phải chứng bức bối giới là thành viên cộng đồng LGBTQ+ nhưng không có nghĩa người đó đồng tính nam, nữ hay song tính.

Chẩn đoán

Bức bối giới được liệt kê trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần phiên bản thứ năm (DSM-5). Trong ấn bản trước của DSM, bức bối giới được gọi là “Rối loạn định dạng giới”, tên gọi này được thay đổi vào năm 2013 để xóa bỏ sự kỳ thị gắn liền với từ “rối loạn”. Ấn bản thứ tư nhắc đến bệnh lý này như một loại rối loạn về định dạng giới trong khi ấn bản thứ năm sử dụng cách tiếp cận mô tả, tập trung vào sự khó chịu và đau khổ do bức bối giới gây ra.

Đối với trẻ vị thành niên và người lớn

Để được chẩn đoán mắc chứng bức bối giới ở tuổi vị thành niên hoặc trưởng thành, cá nhân đó phải trả qua những sự đau khổ hoặc suy giảm nghiêm trọng về mặt xã hội, sự nghiệp hay những khía cạnh quan trọng khác của cuộc sống. Những cảm xúc đó phải kéo dài ít nhất 6 tháng kèm theo ít nhất 2 trong số những điều sau:

• Không tương thích giữa đặc điểm giới tính chính và thứ cấp với giới tính mình trải nghiệm
• Khao khát mãnh liệt loại bỏ những đặc điểm giới tính chính hoặc phụ
• Khao khát có những đặc điểm giới tính của giới tính thật sự
• Khao khát có giới tính mình mong muốn
• Khao khát được đối xử như người thuộc giới tính đó
• Có niềm tin rằng những hành vi, cảm xúc hay phản ứng của họ là đặc trưng của giới tính ngược lại

Đối với trẻ em

Trẻ em cũng có thể trải qua bức bối giới. Không hiếm trẻ thể hiện các hành vi không phù hợp với giới tính, vì vậy việc phân biệt những hành vi điển hình của trẻ con với hành vi khi trải qua bức bối giới rất quan trọng.

Cũng giống như người lớn, trẻ em cũng phải trải qua những suy giảm chức năng hoạt động hay đau khổ trong ít nhất 6 tháng. Chúng cũng phải chịu ít nhất một trong những triệu chứng sau:

• Khăng khăng rằng giới tính của chúng là ngược lại và khao khát được sống đúng giới tính đó
• Thích tham gia những vở kịch giả tưởng hoặc giả vờ đóng vai giới khác
• Thích những bộ quần áo thường được gắn với giới tính còn lại
• Thích đồ chơi mặc định được yêu thích hơn bởi giới còn lại
• Ghét bỏ đồ chơi hoặc hoạt động thường được gắn liền với giới tính sinh học
• Không ưa những đặc điểm giới tính của cơ thể
• Khao khát có những đặc điểm giới tính đúng với bản dạng giới
• Thích chơi với trẻ khác giới

Những dấu hiệu của bức bối giới ở trẻ nhỏ có thể xuất hiện sớm nhất từ khi lên 4. Các triệu chứng thường trở nên nghiêm trọng hơn khi đứa trẻ lớn hơn đặc biệt khi chúng có những thay đổi về mặt thể chất khi dậy thì.

Bức bối giới (Dysphoria) và Xuyên giới (Gender Nonconformity)

Hãy chú ý rằng bức bối giới và xuyên giới không phải là một. Xuyên giới bao gồm những hành vi và thể hiện giới không đồng nhất với những tiêu chuẩn mặc định gắn với giới tính khi sinh ra của một người. Xuyên giới không được coi là một rối loạn tâm lý.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác gây ra bức bối giới vẫn chưa được hiểu một cách rõ ràng. Có một vài nhân tố ảnh hưởng tới bệnh lý này như di truyền, ảnh hưởng của nội tiết tố trước sinh và các yếu tố môi trường.

Ví dụ như người mẹ trước sinh có tiếp xúc với hóa chất độc hại làm gián đoạn sự phát triển của việc xác định giới tính trước khi sinh. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng liên hệ di truyền cũng ảnh hưởng vì tỉ lệ chung sinh đôi khác trứng mắc bức bối giới cao hơn sinh đôi khác trứng.

Bức bối giới thường bắt đầu từ khi còn rất nhỏ. Mặc dù cơ chế chính xác còn chưa được xác định rõ ràng nhưng chúng ta biết khi đứa trẻ được sinh ra, giới tính của bé thường được dựa trên đặc điểm giải phẫu của cơ thể. Giới tính của trẻ được xác định lúc sinh thường sẽ quyết định cách chúng được nuôi dạy và cách người khác tương tác với chúng. Khi lớn lên, chúng có thể bắt đầu thấy được sự không phù hợp giữa bản dạng giới của mình và giới tính được xác định khi sinh ra. Trong một vài trường hợp, sự không phù hợp đó có thể dẫn tới những triệu chứng của bức bối giới.

Điều trị

Cách điều trị bức bối giới tùy thuộc vào từng cá nhân và nhu cầu riêng của mỗi người, nó thường tập trung vào việc giúp đỡ người đó khám phá ra được đúng bản dạng giới của mình và để họ thể hiện giới tính tương thích giới tính bên trong của mình. Nó có thể bao gồm việc ăn mặc đúng với bản dạng giới, sử dụng tên và đại từ nhân xưng khác hoặc thay đổi cơ thể bằng can thiệp y học.

Ngoài tư vấn, việc điều trị bức bối giới có thể bao gồm cả nội tiết tố và phẫu thuật xác định lại giới tính.

Những biện pháp bằng y học

Một vài người mắc phải chứng bức bối giới ưa thích những trị liệu sâu hơn như việc sử dụng hoóc môn của giới khác và phương pháp khẳng định giới tính. Việc trị liệu cũng có thể bao gồm những thay đổi cơ thể giúp điều chỉnh vẻ ngoài tương thích với bản dạng giới bên trong.

Liệu pháp hoóc môn và phẫu thuật là hai cách có thể được thực hiện nhưng phương pháp điều trị cần phù hợp với nhu cầu và mục tiêu của từng cá nhân. Một vài người muốn có sự biến đổi hoàn toàn thành giới tính họ mong muốn. Một vài người khác chỉ cần giảm thiểu những đặc điểm giới tính thứ cấp nhưng râu hay ngực (những đặc điểm không đúng với bản dạng giới của họ).

Không phải tất cả bệnh nhân mắc bức bối giới đều phẫu thuật khẳng định lại giới vì đây cũng chỉ là một lựa chọn. Phẫu thuật rất tốn kém và thường không được bảo hiểm chi trả. Không phải ai cũng muốn xác định lại giới tính hoàn toàn. Liệu pháp hoóc môn có thể giúp ích cho một số người trong khi những người khác có thể chọn thay đổi cách thể hiện giới tính và cách ăn mặc để hợp với bản dạng giới bên trong của họ.

Đôi khi, hoóc môn nam và nữ có thể làm giảm bớt hoặc giải tỏa những cảm xúc gây ra bởi bức bối giới nhưng những hoóc môn đó có thể có tác dụng phụ như thay đổi ham muốn tình dục và có khả năng gây ra triệu chứng hưng cảm hoặc rối loạn tâm thần ở những người có bệnh tâm thần tiềm ẩn.

Tuy nhiên, những người không có khả năng tiếp cận với những liệu pháp trên có thể phải chịu đựng những cảm giác đau khổ tâm lý ngày càng gia tăng bao gồm cảm giác lo lắng và trầm cảm. Trong trường hợp này, tâm lý trị liệu có thể giúp họ cảm thấy thoải mái hơn thể hiện bản dạng giới bên trong của mình và đồng thời cải thiện sức khỏe tinh thần.

Tâm lý trị liệu

Nhiều người có thể chỉ mong nhận được sự tư vấn để giúp họ cảm thấy thoải mái hơn với cảm xúc, xác nhận lại dạng giới của họ và giúp họ đối mặt hoặc giảm thiểu cảm giác đau khổ. Tư vấn trị liệu về các mối quan hệ hoặc gia đình có thể giúp đối phương, cha mẹ hoặc những thành viên khác trong gia đình hiểu rõ hơn về những gì người thân yêu của họ đang trải qua. Điều này có thể giúp cá nhân đó hòa đồng và nhận được nhiều sự giúp đỡ hơn từ người khác và tạo ra môi trường khẳng định giới tốt hơn.

Tâm lý trị liệu cho chứng bức bối giới không cố gắng để thay đổi bản dạng giới của một người, thay vào đó, tâm lý trị liệu tập trung vào việc giúp người đó cảm thấy thoải mái hơn trong nhận dạng giới và cách thể hiện giới tính của họ.

Mục đích của phương pháp này là giúp mọi người cảm thấy thỏa mãn hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống bằng cách làm giảm những cảm xúc gây ra bởi bệnh lý này. Việc này đôi khi thực hiện được thông qua việc:

• Khám phá bản dạng giới và cách thể hiện ra ngoài
• Học cách quản lý căng thẳng
• Thực hành việc chấp nhận bản thân
• Xây dựng một mạng lưới hỗ trợ
• Đưa ra quyết định về lựa chọn chuyển giới
• Cải thiện các mối quan hệ

Trị liệu không chỉ giúp làm giảm cảm giác khó chịu mà còn giúp cải chất lượng cuộc sống và hạnh phúc.

Khó khăn

Những người xuyên giới và gia đình thường phải đối mặt với sự kỳ thị và phân biệt đối xử ngày càng gia tăng vì bản dạng giới của họ. Những người mắc phải bức bối giới là người chuyển giới hoặc người xuyên giới cũng chịu khả năng cao là nạn nhân của những cuộc tấn công bạo lực hay bắt nạt.

Những người sử dụng liệu pháp y học như hoóc môn hay phẫu thuật cũng phải đối mặt với những khó khăn về việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe phù hợp và bảo hiểm phù hợp.

Bức bối giới kết hợp với thiếu sự hỗ trợ từ xã hội có thể gây ra đau khổ tinh thần và những vấn đề khác. Một vài chứng rối loạn xuất hiện ở người bệnh bức bối giới bao gồm trầm cảm, lo lắng, lạm dụng chất gây nghiện, tự hại bản thân và rất nhiều vấn đề về tâm thần khác.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người bệnh bức bối giới có tỷ lệ chết vì tự tử cao hơn những người khác. Trong một nghiên cứu, 48,4% người tham gia mắc phải bức bối giới đã từng có ý định tự tử và 23,8% từng cố gắng tự tử ít nhất một lần.

Giải quyết vấn đề

Giải quyết chứng bức bối giới thông thường bao gồm phương pháp điều trị tập trung vào việc giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn với bản dạng giới của họ. Một vài phương pháp khác có thể giúp họ bao gồm:

• Tìm kiếm sự giúp đỡ: hãy thử tham gia một nhóm hỗ trợ và trò chuyện với những người gặp vấn đề giống mình.
• Giảm thiểu lo lắng: sử dụng các biện pháp như bó ngực hoặc quấn bộ phận sinh dụng để giảm thiểu các đặc điểm thể chất gây ra cảm giác khó chịu.
• Chăm sóc bản thân: ưu tiên chăm sóc bản thân và sức khỏe tinh thần, làm những việc khiến bạn cảm thấy tốt cho bản thân và cơ thể của mình.
• Khẳng định dạng giới: hãy thử làm những việc nhỏ có thể giúp bạn khẳng định bản dạng giới của mình, có thể là đeo một số phụ kiện nhất định, thay đổi kiểu tóc hoặc yêu cầu người khác thay đổi các xưng hô như mình mong muốn.
• Lên kế hoạch cho tương lai: mọi người có thể làm các thủ tục pháp lý để chuyển sang giới tính mình mong muốn cũng như thay đổi trong các mối quan hệ xã hội. Nghiên cứu các bước và lên kế hoạch giúp bạn đạt được mục tiêu dài hạn kể cả những mục tiêu thực hiện chuyển đổi y học, xã hội hay pháp luật.

Đại từ nhân xưng

Một vài người mắc chứng bức bối giới có thể ưa thích những đại từ phù hợp với bản dạng giới của họ hơn hoặc những từ chỉ giới tính chung chung như đại từ “họ”.

Khi bạn muốn đạt được mục tiêu dài hạn, bạn cần những giải pháp giúp bạn đối phó với những cảm giác khó chịu một cách tạm thời. Nó có thể bao gồm việc che đi hoặc giảm thiểu sự tiếp xúc với các đặc điểm giới tính gây ra cảm giác đau khổ. Hãy dành thời gian khám phá dạng giới và những cách thể hiện phù hợp với bạn!

——————————–

Nguồn: What is Gender Dysphoria?
Dịch giả: Thái Huyền Nguyễn
Biên tập: Đỗ Khánh Linh
Minh họa: unplash.com
(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả – Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
(***) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.
(***) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.

Phan Kim Ngân

Xin chào! Lại là Ngân xinh đẹp dễ thương đây ^^ Nhớ theo dõi Website Chuyển Giới Nữ thường xuyên nhé! Hoặc follow mạng xã hội của Ngân ở bên dưới.

Ngoài ra nếu bạn cũng là Chuyển giới nữ, có mong muốn đóng góp kiến thức cho cộng đồng thì hãy cùng Ngân phát triển Website + Fanpage Chuyển Giới Nữ này nhé!

phankimngan.com